Uşak Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından, Kütüphane Seminerleri kapsamında "Araştırmacı Ekosistemi, Açık Erişim, Açık Bilim" adlı seminer gerçekleştirildi. Çevrimiçi yapılan seminere konuşmacı olarak İbn Haldun Üniversitesi Kütüphane Daire Başkanı Sönmez Çelik katıldı.

Sunumunda Sönmez Çelik, ‘Araştırmacı Eko Sistemi, Açık Bilim, Açık Erişim, Açık Erişim Eko Sistemi, İnternet ve Güvenilir Bilgi, Bilgiye Erişim ve Yetkinlikler, Ülkemizdeki Açık erişim Çalışmalarının Gelişimi ve Kurumsal Akademik Arşiv Çalışmaları ve Önemi’ başlıklı konular hakkında bilgi verdi.

Araştırma çıktılarına (bilimsel yayınlar ve veriler) ve süreçlerine (yöntem ve araçlar) herkesin serbestçe erişmesini, bunların ortak kullanımını, dağıtımını ve üretimini kolaylaştıran bilim uygulaması olan ‘Açık Bilim’in önemine ve bununla beraber ortaya çıkan Açık Erişim” konusuna değinen Çelik, bilgi, hız ve teknoloji çağı olarak nitelendirilen çağımızda; güvenilir bilgiye en hızlı ve en kolay şekilde ulaşmanın önem kazandığını ve buna bağlı olarak bilginin basılı ortamdan elektronik ortama aktarılmasının yaygınlaştığını anlatarak teknolojinin bilgiye ulaşmada neredeyse sınırsız olanaklar sunar hale geldiğine değindi.

Ciddi Bir Başarı Elde Edildi

Türkiye’de açık erişim çalışmalarının 2005 yılında başladığını aktaran Çelik, 2006 yılında Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumunun (ANKOS) kurulduğunu, 2011 yılında açık erişim konusunda ilk Avrupa Birliği Projesi olan OpenAIRE Plus projesinin parçası olduğumuzu ve 2014 yılında ulusal işbirlikleri ve projeler kapsamında TÜBİTAK Ulakbim, DergiPark ve YÖK’ün Ulusal Akademik Arşiv projeleriyle açık erişimde ciddi bir başarı yakaladığımızı ifade etti. Çelik, bu başarının; tüm dünyada yaşanan değişimin yakından takip edilerek Türkiye’de uygulanması, AB Projelerine erken zamanda dâhil olunması ve aktif açık erişim savunucularının varlığı ile mümkün olduğunu belirtti.

Uşak Üniversitesi Uluslararası Standartlarda

Kurumsal Akademik Arşivlerin önemine değinen Çelik, bu konuda sürdürülebilirliğin önemli olduğunun altını çizdi. Uşak Üniversitesinin uluslararası standartlarda bir kurumsal akademik arşiv yapısının olduğunu sözlerine ekleyen Çelik, Türkiye’de 207 üniversite içinde 154 adet kurumsal akademik arşiv olduğunu aktardı. Açık erişim kaynaklarından örnekler veren Çelik, Türkiye’deki kurumsal akademik arşivinin harmanlanmasıyla oluşturulan, Türkiye Akademik Arşivi HARMAN’da şu an için 1 milyon 979 bin 388 kayıt içerisinde arama yapılabildiğini, OpenAIRE Plus sisteminde 60 milyondan fazla kayıt olduğunu, BASE adı verilen sistemde yaklaşık 269 milyon kayıt olduğunu ve DergiPark’ta ise 2 bin 334 dergi ve 490 bin makale olduğunu belirtti.

Küresel Çapta Yayınlara Engelsiz Erişim Çok Önemli

Sönmez Çelik açık erişimin kazanımlarının; ulusal ve uluslararası tanınırlık, küresel çapta yayınlara engelsiz erişim, saygınlık, kariyer, akademik yükselme, bilgi kaynaklarının daha geniş kitlelere ulaşması, araştırma tekrarlarının önlenmesi, yayınlara atıf oranlarının artması, bilgi kaynaklarının uzun süreli koruması ve erişebilirliliğin sağlanması, telif haklarına saygı, akademik işbirliği ve disiplinler arası akademik iletişimin sağlanması ve en önemlisi bilgiye erişimde fırsat eşitliği olduğunu söyledi.

Özellikle pandemi sürecinde kütüphanelerin, açık erişim, açık bilim ve uzaktan erişim çalışmalarının ne kadar önemli olduğunun bir kez daha anlaşıldığına dikkat çeken Çelik, pandemi döneminde uzaktan erişime en hazır durumda olan birimlerin kütüphaneler olduğunu da sözlerine ekledi.

Seminer soruların cevaplandırılmasının ardından sona erdi.